8. Grafmonumenten

Grafmonumenten

Grafmonumenten zijn te vinden in velevormen en materialen, van traditioneel tot modern, van industrieel gemaakt tot ontworpen door een kunstenaar.

Grafmonumenten zijn alle sculpturen die op het graf staan of liggen. Dit kan variëren van enkele kiezelstenen tot een groot mausoleum met een oppervlakte van meerdere graven. Het gebruikte materiaal kan variëren van natuursteen tot glas, van hout tot glas.

Op een graf zijn vaak ook andere accessoires te vinden, zoals een foto, lantaarn of vlinder.
Naast de keuze van grafmonumenten, die uit min of meer voorbewerkte vormen bestaan en machinaal bewerkt worden, zijn er ook unieke gedenktekens verkrijgbaar.

Deze gedenktekens, ook wel grafkunst genoemd, worden in nauw overleg tussen beeldhouwer/kunstenaar en nabestaanden/opdrachtgever ontworpen en uitgevoerd. Zo zijn er talloze mogelijkheden in vele vormen, materialen en prijsklassen als het gaat om het aanbod van grafmonumenten.

8. 1 Toegestane grafmonumenten (verordening en toestemming)

Elke gemeente heeft een verordening voor het plaatsen van een grafmonument. Hierin staan allerlei eisen -van materiaalgebruik tot 'bouw'-tekening- waaraan moet worden voldaan om toestemming te krijgen tot het plaatsen ervan. Deze verordening is gratis verkrijgbaar bij de betreffende gemeente.

De meeste begraafplaatsen hanteren een eigen reglement en deze kunnen onderling nogal van elkaar verschillen. Dat geldt eveneens voor bijzondere c.q. particuliere begraafplaatsen. Ook zij stellen vaak eisen aan materiaalgebruik en dergelijke. Toestemming dient aangevraagd te worden bij het bestuur en/of eigenaar van de desbetreffende begraafplaats.

8. 2 Het kiezen van een grafmonument

Over het algemeen is het aan te raden de tijd te nemen voor het uitzoeken van een grafmonument. Zeker wanneer de keuze aan de nabestaanden is. Immers de eerste tijd na de uitvaart is men nog bezig met het rouwproces.

Bij de meeste begraafplaatsen heeft u minimaal een jaar de tijd. In die tijd kan rustig nagedacht worden over de mogelijkheden die er zijn zoals materiaalsoort, vorm, tekst en eventuele motieven, symbolen of figuren. Tijdens deze periode kan het graf worden voorzien van een tijdelijke markering.

Voor inspiratie kunt u eens gaan kijken op een begraafplaats en u laten informeren door meerdere steenhouwers. U krijgt zo een goed beeld van de vele mogelijkheden als het gaat om vormen en materiaalsoorten, het vakmanschap en de prijzen voor grafmonumenten. Ter oriëntatie kunt u ook eens kijken in de vele fotoboeken van begraafplaatsen in Nederland.

8. 3 Grafstenen

Grafstenen is een andere benaming voor grafmonumenten. Bijvoorbeeld in een grafakte bij uitgifte van een graf, waarmee toestemming wordt verkregen om op een bepaalde plek te begraven. Daarnaast zijn grafstenen een specifieke  vorm van grafmonumenten. De meeste voorkomende grafstenen zijn de stèle (staande grafsteen) en de zerk (liggende grafsteen) en de combinatie van staand en liggend.

8. 4 Steenbewerking

Vroeger werden alle grafstenen door de steenhouwer met de hand bewerkt. Met hamer en beitel werd de steen van letters en symbolen voorzien.

Tegenwoordig gebeurt dit hoofdzakelijk door middel van zandstralen. De daarvoor gebruikte mal wordt met de hand of met een computer gemaakt en gesneden. Gezandstraalde stenen zijn herkenbaar aan de haarscherpe afscheiding tussen de steen en de daarop aangebrachte letters of motieven.

Als het gaat om de tekst op een grafsteen is het vooral belangrijk te weten wat er over of namens de overledene gezegd moet worden tot de bezoekers van het graf. Teksten uit de rouwadvertentie zijn doorgaans niet zo'n goed voorbeeld, omdat daarin meestal uw persoonlijke gevoelens zijn weergegeven.

Een tekst op de steen zou eigenlijk iets moeten zeggen over de overledene. Bijvoorbeeld iets over zijn persoon, werk, hobby of iets in die geest. Overigens kunnen ook uitsluitend motieven, symbolen of figuren worden gebruikt. Zoals een hamer voor de timmerman of het embleem van de club waar de overledene zijn of haar leven lang al lid van was. Dit naast de gebruikelijke zaken als naam en eventueel geboorte- en overlijdensdatum.

In het onderdeel Rouw- en Grafsymbolen door de eeuwen heen vindt u voorbeelden van grafsymboliek.